Laat deze serie Nederland op z'n kop zetten
De Toeslagenaffaire is een regelrechte thriller die iedereen gezien moet hebben.
Beste lezer,
‘Hilversum, lezen jullie mee?’ schreef ik begin dit jaar op deze plek. Ik vertelde jullie toen over de enorme impact die de indrukwekkende serie Mr. Bates vs The Post Office in Groot Brittannië had gehad. De vierdelige serie verhaalde over de grootste rechtelijke dwaling die dat land recent had gekend, waardoor honderden filiaalhouders van postkantoortjes ten onrechte waren beschuldigd van fraude. Iets dat hun levens veelal verwoestte. De serie vertelde dit verhaal zo effectief, dat honderdduizenden kijkers ziedend hun televisie uitzetten en de politiek en media lieten weten hoe boos ze waren. Het had effect: De voormalig directeur van de Post Office gaf vanwege de ophef haar koninklijke onderscheiding terug (wel pas nadat een miljoen mensen hierover een petitie hadden getekend) en de regering nam een spoedwet aan om de slachtoffers sneller te compenseren en hun veroordelingen teniet te doen. ‘Hoera dus voor de televisieserie!’, schreef ik toen. ‘Laten we daarom heel hard hopen dat er in ons land snel een serie over het Toeslagenschandaal komt.’
Nu denk ik niet dat Hilversum zich laat leiden door deze nieuwsbrief, toch kan ik sinds deze week zeggen dat mijn oproep is gehoord. Want vanaf vandaag is de driedelige miniserie De Toeslagenaffaire van regisseur Joram Lürsen te zien op NPO 1 (en NPO Start) bij BNN/VARA. En man, wat hoop ik dat deze driedelige serie net zoveel in ons land gaat losmaken als Mr Bates in het VK deed.
Aan de serie zelf zal het in ieder geval niet liggen.
De Toeslagenaffaire maakt akelig goed invoelbaar hoeveel schade het bewust kwaadaardig handelen van de Belastingdienst heeft aangericht. Dit doet het slim door de enorme hoeveelheid getroffen ouders (34 duizend!) terug te brengen tot een behapbaar aantal (fictieve) mensen. Een Turks-Nederlandse man die een gastouderbureau runt, een gezin dat bij iedere nieuwe envelop van de Belastingdienst verder in de problemen wegzakt, de uiteindelijke klokkenluider van de dienst en de advocate en journalisten die het verhaal naar buiten brachten.
Nu wil ik op geen enkele manier het werk van de journalisten ondermijnen (hoera voor mijn collega’s), of de inzet van de hardwerkende advocate en dappere klokkenluider, maar het was vooral het verhaal van het gezin, ouders Kysia en Rayan (een indrukwekkende Genelva Mourik-Lo-Kioeng-Shioe en Iliass Ojja) en hun twee kleine kinderen, dat mij enorm raakte. De serie begint op een punt waarin ze het allemaal aardig op een rijtje hebben, zo ver dat kan als jonge ouder. Prima banen, een mooi huis, fijne buren en een betrouwbare oppasmoeder in de buurt. En dan komt die eerste envelop. En de volgende. Wat eerst nog een op te lossen misverstand lijkt, is al snel een niet te stoppen sneeuwbal van eisen en beschuldigingen, door de Belastingdienst opgetrokken muren waar ze tegenaanlopen en heel veel onmacht en frustratie. Tot de zwaarste envelop komt waarin staat dat ze alle opvangtoeslag die ze ooit kregen, moeten terugbetalen. Een totaalbedrag van 62 duizend euro.
Iedere ouder die zelf ook maandelijks een bijdrage voor de opvang ontvangt, en die witte envelop met rode letters herkent, zal het koud krijgen bij deze scène. De Toeslagenaffaire is dan ook verreweg de meest angstaanjagende en woedend makende serie die ik dit jaar zag. Ik heb het merendeel van de tijd met tranen in mijn ogen én gebalde vuisten gekeken. Aan de ene kant omdat het heel duidelijk maakt dat zoiets ieder van ons zou kunnen overkomen, hoe goed we ons leven ook op orde denken te hebben. Tegen een machine als de Belastingdienst die op ramkoers is, valt weinig in te brengen. En aan de andere kant omdat ik, maar dat is persoonlijk, als witte ouder met maar één paspoort en een evenzo Nederlandse, witte echtgenoot, weet dat deze specifieke ellende mij waarschijnlijk nooit was overkomen. En dat is iets dat me pas echt ziedend maakt.
Het is dan ook niet alleen de grote lijn, de ellende waarin deze gezinnen worden gestort, die je zo raakt. Het zijn de details. De woorden bijvoorbeeld die bij de Belastingdienst gebruikt worden. Zo worden de ouders getoetst aan de hand van een ‘risico selectie model’, een checklist dus. Maar wanneer met name oudere werknemers klagen dat er daardoor niet meer naar de mensen achter de casussen gekeken kan worden, worden hun bezwaren door het afdelingshoofd weggehoond. ‘We zijn een fabriek. Maatwerk, mensenwerk, kunnen we niet betalen.’ En als de eerste bezwaarschriften worden ingediend, wordt er door diezelfde baas op gehamerd dat koste wat kost moet worden voorkomen dat er ook maar iets wordt toegewezen, want: ‘dan komen ze allemaal hun gelijk halen’.
Ook heel sterk zijn de subtiele momenten van microagressie en in ons land genormaliseerd racisme waar de getroffen ouders mee te maken krijgen. Zo krijgt Kysia bij het consultatiebureau de vraag of ze thuis wel Nederlands praten (‘ik ben Nederlands’, antwoordt ze daar met terechte ergernis op) en als haar zoontje in de kapsalon waar ze werkt iets stouts doet, attendeert een verontwaardigde klant haar erop dat ‘we dit in Nederland niet zo doen’. Confronterend is het ook hoe snel en makkelijk de buitenwereld oordeelt over Kysia en Rayan. Als kijker begrijp je hoeveel druk de situatie op hun huwelijk uitoefent, je hebt het zien opstapelen. Daarom snap je de woede uitbarsting van Rayan wanneer er weer iets misgaat. Maar de buurvrouw die langsloopt hoort enkel geruzie, schudt afkeurend haar hoofd en belt jeugdzorg.
De Toeslagenaffaire zet knap uiteen hoe dit enorme schandaal heeft kunnen gebeuren, op zo’n manier dat iets dat uiteraard heel complex is, goed te begrijpen blijft. Dat het daarin wellicht wat creatieve vrijheden neemt (zo woont de belastingmedewerker toevallig in de straat van Kysia en Rayan), is de makers te vergeven. Wat de serie vooral vreselijk goed en uiterst effectief doet, is invoelbaar maken wat de acties van de Belastingdienst (en die ophitsende roeptoeters in Den Haag) hebben aangericht en hoezeer ze de levens van doodnormale Nederlanders die werkelijk niets fout deden, kapot hebben gemaakt. En juist daarom hoop ik dat iedereen in Nederland de serie de komende weken gaat kijken. Want zoals er aan het einde van de laatste aflevering wordt gezegd, duizenden van de 38 duizend gedupeerde ouders wachten nog op compensatie. En begin dit jaar waren nog steeds zo’n 387 kinderen uit huis geplaatst.
Dit is geen nieuwe informatie. Net als dat De Toeslagenaffaire geen nieuw verhaal vertelt. Maar ik hoop enorm dat wij Nederlanders net zo ontvankelijk zijn voor de kracht van een televisieserie als de Britten. Want het is onmogelijk om deze serie te kijken, en niet in actie te willen komen. Ik ben zelf al aan het zoeken naar manieren om iets te kunnen bijdragen (tips zijn welkom!). En hoop heel hard dat De Toeslagenaffaire dit land, op een goede manier, volledig op z’n kop zet.
Veel kijkplezier (al is plezier dit keer niet helemaal het juiste woord),
Anke
I Like To Watch is gratis. Maar wist je dat je me ook financieel kunt steunen met een betaald abonnement? Al vanaf €2,50 per maand zelfs, ofwel een derde van een Netflix Basic-abo. In ruil daarvoor krijg je nu ook een persoonlijke serietip!! Van mij! En wellicht in de toekomst ook exclusieve content. Upgrade hier:
Op dit moment liever niet nóg een abonnement? Een eenmalige bijdrage mag natuurlijk ook en kun je hier doen. Ik zou het geweldig vinden als je me helpt. Maar wat je ook doet, bedankt voor het lezen.
Deze week in Skip Intro
We bespreken Dune: Prophecy en Say Nothing, over de een zijn we enthousiaster dan de ander. Verder vroegen we de luisteraars vorige week naar de beste series om te kijken wanneer je weer een beetje een goed gevoel over de mensheid wil krijgen en daar kwamen fijne titels uit.
Serietips:
De Toeslagenaffaire - Wellicht ten overvloede, maar voor de lezers die het openingsverhaal van deze nieuwsbrief altijd skippen: KIJK deze sterke serie over de toeslagenaffaire. De drie afleveringen maken uiterst goed inzichtelijk welke ellende het moedwillig kwaad handelen van de Belastingdienst heeft aangericht en hoeveel hele gewone Nederlanders het kapot gemaakt heeft. Wees gewaarschuwd, het is een serie die angstig én woedend maakt. (Vanaf vanavond wekelijks op NPO 1 en nu op NPO Start)
Say Nothing - In de vorige editie tipte ik deze serie over de Troubles al, maar toen had ik pas één aflevering gezien. Na alle acht te hebben verslonden, kan ik jullie vertellen dat Say Nothing met stip is binnengekomen in mijn top 10 van beste series van 2024. Ik gaf de serie vijf ballen in NRC (lees de recensie hier) en raad iedereen aan om te kijken. (Nu op Disney+)
Series die ik zelf ga proberen:
A Man on the Inside - Ik hoef eigenlijk maar twee dingen over deze nieuwe Netflix-comedy te vertellen, en dat is dat het een serie van Michael Schur is en dat Ted Danson de hoofdrol speelt. Iedereen die, net als ik, fan is van The Good Place zal na die woorden deze nieuwsbrief hebben weggeklikt om Netflix te openen. Mocht je nog wat overtuiging nodig hebben: The Good Place, gemaakt door Schur en met Danson in een hoofdrol, is een van de beste, grappigste en meest filosofische series van de afgelopen jaren. Dat de twee nu opnieuw samenwerken is dus al reden voor opwinding. Maar nu de eerste recensies ook nog eens hartstikke positief zijn, kan ik echt niet wachten om te kijken. Danson speelt een eenzame weduwnaar die wordt ingehuurd door een privé-detective om undercover te gaan in een verzorgingstehuis waar hij een dief moet betrappen. Maar eenmaal daar zijn het de bewoners die hem vriendschap en gezelschap geven, iets waar hij zo naar hunkerde. Het is gebaseerd op een waargebeurd verhaal en alle recensies spreken van een ongelooflijke warme en lieve serie, een ‘balsem voor de ziel’ zelfs. En dat is toch precies wat we nu nodig hebben? (Nu op Netflix)
Get Millie Black - Millie-Jean Black (Tamara Lawrance) is een rechercheur in Londen die nog altijd worstelt met de demonen uit haar jeugd wanneer haar moeder overlijdt en ze terugkeert naar haar geboorteland Jamaica. Ze krijgt een baan in Kingstown en onderzoekt daar de verdwijning van een jong meisje, terwijl ze ook probeert de relatie met haar eigen zus te herstellen. Get Millie Black past naadloos in het ‘getraumatiseerde maar gedreven politierechercheur’-genre, maar dankzij een andere locatie dan we gewend zijn, en interessante acteurs, voelt het toch origineler en frisser dan wat we al kennen. Ik keek alvast een aflevering en benieuwd naar de rest. (Vanaf 26 november op HBO Max)
The Madness - Deze conspiracy thriller met Colman Domingo in de hoofdrol gaat over een mediapersoonlijkheid die betrokken raakt bij de moord op een bekende witte supremacist en vervolgens op de vlucht moet voor de samenzwering die hem lijkt op te slokken. Klinkt als een redelijk urgente serie, geen idee natuurlijk of het wat is. De trailer ziet er goed uit. (Vanaf 28 november op Netflix)
Serienieuws:
Ik had het helemaal gemist, maar blijkbaar zal ook Robert De Niro binnenkort te zien zijn in een tv-serie en zelfs een die al over drie maanden, op 20 februari om precies te zijn, uitkomt. Zero Day heet de Netflix-miniserie, en het gaat over een ex-president (De Niro) die de huidige president (Angela Bassett) te hulp moet komen wanneer er een zware cyberaanval heeft plaatsgevonden. Naast De Niro en Bassett hebben ook Lizzy Caplan, Jesse Plemons, Joan Allen, Connie Britton, Matthew Modine, Bill Camp, Dan Stevens en Gaby Hoffmann rollen. Wat een cast.
A Good Girl’s Guide to Murder, de charmante serie over een tiener die als een heuse detective de moord op een schoolgenoot probeert op te lossen, krijgt een tweede seizoen bij Netflix en de BBC. Goed nieuws voor de fans al is het niet verrassend, want de serie met Wednesdays Emma Myers in de hoofdrol, was eerder dit jaar een hit. Filmen zal volgend jaar beginnen.
Nog even over…
…series waar je een goed gevoel over de mensheid van krijgt:
Samenwerken?
Ben je op zoek naar iemand die kan schrijven of praten over tv-series en Hollywood? Of wil je adverteren in deze nieuwsbrief? Neem vooral contact met me op!
Deel en stuur door!
Deel I Like To Watch vooral met mensen die ook van series houden.
Schrijf je in!
Is dit je eerste keer hier? Schrijf je dan hieronder in en je krijgt iedere twee weken een nieuwe I Like To Watch vol serietips en -nieuws. Ben je al abonnee en lees je I Like To Watch met plezier? Overweeg dan om een betaald abonnement te nemen zodat je mij steunt bij het maken van deze nieuwsbrief.
Geef een comment!
Heb je opmerkingen of (kijk)tips? Laat het me weten.
I Like To Watch wordt gemaakt door Anke Meijer. De illustraties zijn van Mariëtte Haarlem. Eindredactie door Anemoon Utens.
De tikkie link is verlopen!
Ik ga De Toeslagenaffaire zeker kijken!